Haber, Haber Değeri, Haberin Hukuka Uygunluk Unsurları ve Basın-Yayında Haber Yoluyla Kişilik Hakkının İhlâli
Author :
Abstract
Hürriyetçi parlamenter rejimle yönetilen demokratik toplumlarda, ifade hürriyeti ve basın-yayın hürriyeti ile kişilik hakkı hukuken düzenlenen ve korunan temel hak ve hürriyetlerdir. İdeal toplum düzeninde vatandaşlar, hak ve hürriyetleri ile ödev ve sorumluluklarını bilen ve bunları başkalarına zarar vermeyecek şekilde kendilerinin ve toplumun refahı için kullanan kimselerdir. Basın-yayın hürriyeti ise haber (olay), bilgi, fikir, düşünce ve kanaatleri çeşitli vasıtalar kullanarak kişilere ve topluma aktarabilme yolu, ifade hürriyetinin kullanılma biçimidir. Kitle iletişim araçları (basın-yayın organları) toplum adına, toplum için haber verme, kamuoyu oluşturma, eleştirme, yorumlama ve kamuya mâl olmuş kişileri ve bütçeyi denetleme gibi önemli görevler icra ederler. İfade hürriyeti ve kitle iletişim hürriyeti dahi hiçbir temel hak ve hürriyet, demokrasinin gereği olarak, sınırsız kabul edilemez. İfade hürriyeti ve kitle iletişim hürriyeti (haber veya fikir verme hakkı dâhil) kişilik hakkı ve kişisel menfaatlerle çatışabilmektedir. Bu çalışmada, toplumsal sorumluluk teorisi bağlamında haber, haber değeri ile haber verme hakkı-kişilik hakkı çatışmasında haberin hukuka uygunluk unsurları incelenmiştir.
Keywords
Abstract
In democratic societes governed with free parliamentarian regimes, freedom of expression and freedom of press and broadcasting as well as personality rights are legally regulated and protected fundamental rights and freedoms. Citizens in the ideal social order are those who know their rights and freedoms and also duties and responsibilities and also who use them for the welfare of themselves and the society, in a way that they do not harm others. On the other hand, freedom of press and broadcasting is a way of transferring news and information, ideas, thoughts and opinions to people and the society and the way of using freedom of expression. Mass media (printed press and broadcasting institutions) fulfill and perform important tasks,on behalf of public, such as to release news and to inform the public, to form public opinion and to criticise, to comment and to control those who are well-known people by public, and the budget. Fundamental rights and freedoms including freedom of expression and freedom of press, publication and broadcasting cannot be accepted as unlimited, for the necessity of democracy. Freedom of expression and freedom of press, publication and broadcasting, including releasing news and thougts conflict with personality rights and individual benefits. In this study, in the context of the theory of social responsibility, the concepts of the news and reports, news value, and as regards of conflict between to release news and personality rights, legal compliance of news and reports have been examined.
Keywords
- Artuk, M. E., Gökcen, A., Yenidünya, A. C., (2009). Ceza Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitabevi Ankara.
- Basın Sözlüğü, (1998). İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, Alp Yayınevi, İstanbul.
- Çebi, M. S., (2002). Haberi Anlamak, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Çetin, E., (2004). Açıklamalı-İçtihatlı Basın Hukuku, (2.Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
- Çetin, E. (2008). Son Değişiklerle Basın Hukuku (Açıklamalı-İçtihatlı), (4. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
- Çiftci, A. (1986). Kişilik Hakkının Basın Yoluyla İhlâlinden Doğan Sorumluluk ve Özellikle Manevi Tazminat Davası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Çiftci, A. (1999). Uluslararası Hukuk Bakımından Radyo ve Televizyon Hukuku, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, Ankara.
- Çiftci, A. (2007). Farklı Dil ve Lehçelerde Yayın Hukuku, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
- Çiftci, A. (2019). Hukuka Giriş ve Vatandaşlık Bilgisi, (7.Baskı). Gazi Kitabevi yayını, Ankara.
- Çolak, N. İ., (2010), Kitle İletişim Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, Ankara.
- İçel, K. (2013). Kitle İletişim Hukuku, (10.Bası). Beta Yayıncılık, İstanbul.
- Dönmezer, S., Bayraktar, K. (2013). Basın Hukuku, (5. baskı). Beta Yayıncılık, İstanbul.
- Eren, F. (1986). “Basında Hukukî Sorumluluk”, Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu-Türk Basınının Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara.
- Girgin, A. (2005). Haber Yazmak, Der Yayınları, İstanbul.
- Girgin, A., (2007). Gazeteciliğin Temel İlkeleri, Der Yayınları, İstanbul.
- Hohenberg, J., (1963). Gazetecilik Mesleği, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
- Hornby, A S. (Ed: Crowther, J.). (1995). Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Currrent English, Oxford Universtiy Press.
- İnternet: Kılıçoğlu, A., (1989). Basın Özgürlüğü ve Kişilik Hakları, Ankara Barosu Dergisi, s.315-322. Web: http://www.ankarabarosu. org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/1989-2/5.pdf.
- İnternet: Lingens/Avusturya, T. 08.07.1986, K. 9815/82, RTÜK, Web: https://www.rtuk.gov.tr/emsal- aihm-kararlari/ 3724/3934/emsal-avrupa-insan-haklari-mahkemesi-karalari.html.
- Kars, N., (2010). Radyo-Televizyon Haberciliği, Derin Yayınları, İstanbul.
- Kılıçoğlu, A., (2008). Şeref ve Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, (3. Baskı). Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara.
- Özcan, Z., (1983). Uluslararası Haberleşme ve Az Gelişmiş Ülkeler, Dayanışma Yayınları, Ankara.
- Özek, Ç. (1978). Türk Basın Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
- Özön, N., (2000), Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
- Öztürk, B., Erdem, M.R., (2009), Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara.
- Parsa, S., (1993). Televizyon Haberciliği ve Kuramları, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
- Schlapp, H., (2013). Gazeteciliğe Giriş, (çev. Aygün I.), Vestfalya Eyaletler Yayımevi.
- Tokgöz, O. (1994). Temel Gazetecilik, İmge Yayınevi, Ankara.
- Tulgar, A., (1970). Haber Tekniği, Ulusal Basımevi, Ankara.
- Tüfek, Ö. F., (2007). Basın Yoluyla Kişilik Haklarının İhlali ve Bu İhlale Karşı Özel Hukuk Ceza Hukuku ve İ.H.A.S. Koruması, Adalet Yayınları, Ankara.
