Author :
Abstract
Anadolu’nun ilk Türk Medresesi olarak bilinen Alâeddin Medresesi’ne daha 1262 yılında sahip olan Sinop, bu eğitim müessesi sayesinde uzun asırlar önemli bir bilim ve kültür merkezi olmuştur. Selçuklu Devleti, Pervaneoğulları, Candaroğulları beylikleri ve Osmanlı idaresinde dönemin önemli bilim adamları Sinop’ta himaye görmüştür. 1461 tarihinde Osmanlı idaresine giren Sinop, 1853 yılındaki Rus Donanması’nın baskınından itibaren eğitim hayatında büyük bir gerileme yaşamaya başlamıştır. Sinop’ta özellikle I. Dünya Savaşı yılları eğitim faaliyetlerinin tamamen ortadan kalktığı yıllar olmuştur. 23 Nisan 1920’de Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nin açılmasından sonra, Anadolu’nun diğer vilayetlerinde olduğu gibi Sinop’ta da tamamen durmuş olan eğitim faaliyetleri, yeniden yapılandırılmaya başlanmıştır. İlk etapta ilk öğretimle birlikte özellikle orta öğretim kurumları ile ilgili yeni düzenlemeler yapılmıştır. Ülkede bir taraftan istiklal mücadelesi verilirken bir taraftan da eğitim alanında mücadeleye devam edilmiştir. 1922 yılına gelindiğinde Sinop merkezde 12 ilk okulun (iptidai mektebi) açılmasına karar verilmiş olmasına rağmen, ancak 10 okulda eğitim verilebilmiştir. Aynı yıl Sinop, Boyabat, Ayancık, Gerze ilçeleri ve Durağan Nahiyesi’nde kapalı halde bulunan medreseler tekrar açılmıştır. Cumhuriyet’in ilan edilmesinden sonra Atatürk önderliğinde, Türk toplumunu çağdaş medeniyet seviyesine ulaştırabilmek için eğitim ve öğretimin ilk okuldan yüksek öğretime kadar her alanında köklü çözümlere gidilmiştir. Eğitim alanındaki bu çalışmalardan Sinop’ta beklendiği kadar olmasa da payına düşeni almıştır.
Keywords
Abstract
Sinop, which was the first Turkish Medrese of Anatolia and was founded in 1262 by Aladeddin Medrese, has been a center of science and culture for many centuries thanks to this educational institution. Seljuk State, Pervaneoğulları, Candaroğulları principalities and important scholars in Ottoman rule were protected in Sinop. Entering the Ottoman administration in 1461, Sinop began to suffer a great decline in education since the raid of the Russian Navy in 1853. The years of World War I, especially in Sinop, have been the years of educational activities. After the opening of the Grand National Assembly in Ankara on April 23, 1920, educational activities, which have been completely halted in Sinop as in other provinces of Anatolia, have been restructured. In the first stage, with the primary education, new regulations were made especially concerning the secondary education institutions. While the struggle for independence was given from one side in the country, the struggle continued in the field of education from the other side. By 1922, although it had been decided to open 12 primary schools in the Sinop center, only 10 schools could be trained. The same year, the medresses were closed again in Sinop, Boyabat, Ayancık, Gerze districts and Stable Nahiyesi. After the declaration of the Republic, Atatürk under the leadership of the Turkish civilization in order to reach the level of contemporary civilization education and training in all areas ranging from primary school to higher education has gone through radical solutions. He has received his deductions from these studies in the field of education as much as he had expected in Sinop.
Keywords
- Bizim Karadeniz, “84 Yaşında Bir Çınar: Dr. Rıza Nur İl Halk Kütüphanesi”, 10 Ekim 2008. Sebilü’r-Reşâd, 21 Receb 1339/3 1 Mart 1337 (1921), C. XIX, Aded:478.
- Sinop 1973 İl Yıllığı, Sinop Milli Eğitim Müdürlüğü Yay. 20 Nisan 1974.Sinop Gazetesi, “Maarifte Terakki mi Terdi mi?”, S.62, 9 Temmuz 1923. Sinop İli 1967 Yıllığı, İl Basımevi, Sinop 1967.
- Akyüz, Y. (1983). “Atatürk ve 1921 Eğitim Kongresi”, Cumhuriyet Döneminde Eğitim, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Akyüz, Y. (2001). Türk Eğitim Tarihi –Başlangıçtan 2001’e-, Alfa Yayınları, İstanbul.Akyüz, Y. (1988). Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu, TTK Yay., Ankara. Altun, T. (2012). Mekteb-i İdadiden Öğretmenevine (1885-1985), Sinop.
- Aydın, M. K.& Aydın, M. & Kaya, F. (2016). “Malatya Halkevi Öncülüğünde Kutlanan 29 Ekım Cumhuriyet Bayramı Etkinlikleri (1932-1951)”, Turkish Studies, Volume 11/18.
- Aydın, M. K. (2016). “Amasya Medreselerinin Türk İslam Düşüncesinin Gelişmesi Bakımından Önemi” I. Türk İslam Siyasi Düşüncesi Kongresi Bildiriler Kitabı, (8– 10 Ekim 2015, Aksarey), Aksaray.
- Arı, A. (2002). “Tevhid-i Tedrisat ve Laik Eğitim”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. XXII.Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Eğitiminde Modernleşme, (Proje Yöneticisi Uğur Ünal), (2014). Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Yayın No: 134, İstanbul.
- Başoğlu, B. (1978). Sinop İli Tarihi, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
- Bayram, M. (1988). “Pervâneoğulları Zamanında İlmî Çalışmalar”, I. Tarih Boyu Karadeniz Kongresi, Ekim 1986, Samsun.
- Çiçek, R.(1991). Milli Mücadele’de Kastamonu, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
- Çoban, F. (2006). H. 1288 (M. 1871) Ve H. 1317 (M. 1899) Tarihli Kastamonu Vilayeti SalnamelerininTranskripsiyon Ve Değerlendirmesi, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
- Demirtaş, B. (2008). “Atatürk Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler”, Gazi Akademik Bakış, C.I, S.2, Ankara.
- Dikmen, F. (1956). (Ferid Dikmen “İstiklal Savaşı’nda Sinop” başlığı altında Kurtuluş Savaşı yıllarındaSinop’ta meydana gelen olayları anlatmıştır. 1956 yılında Osmanlı Türkçesi ile yazılan eser Sinop Rıza Nur Kütüphanesi’nde bulunmaktadır).
- Evliya Çelebi. (1999). Evliya Çelebi Seyahatnamesi, II. Kitap, (Haz. Zekeriya Kurşun-Seyit Ali Kahraman- Yücel Dağlı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Göldaş, İ. (1981). Milli Mücadele Döneminde Öğretmenler Hakkında, Öğretmen Dünyası Yayınları, İstanbul.Güneş, İ. (2009). Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), Türkiye İş Bankası Yayınları. İstanbul.
- İnan, R. (1983). “1920’lerde Türk Millî Eğitimi”, Cumhuriyet Döneminde Eğitim,Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
- Kapluhan, E. (2012). “Hazırlık (Kurtuluş) Savaşı Dönemi Eğitim Politikaları ve Eğitim Faaliyetleri”, Mehmet Akif Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi,Y.1, S.1,Güz.
- Karagözoğlu, G. (1994). “Atatürk’ün Eğitim Savaşı”, I. Uluslararası Atatürk Sempozyumu Bildirileri, 21-23 Eylül1987, Ankara.
- Karpat, K. H. (2010). Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Timaş Yayınları, İstanbul.
- Nur, R. (1968). Hayatım ve Hatıratım, C. II, Altındağ Yayınları, İstanbul.
- Okur, M. (2005). “Milli Mücadele ve Cumhuriyetin İlk Yıllarında Milli ve Modern Bir Eğitim Sistemi Oluşturma Çabaları”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.V, S.1, Ankara.
- Öz, M. (2012). “Sinop”, İ.A., TDV, C.XXXVII, TDV Yayınları, İstanbul.
- Shaw, S J. & Shaw E. K. (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye II, İstanbul.
- Sinop İli Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Eğitim, (1998). Sinop İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Sinop.
- Ülkütaşır, M. Ş. (1976). “Sinop’ta Selçuklular Zamanına Ait İki Tarihi Eser Alâeddin Camii”, Türk Etnografya Dergisi, S.15, TTK Basımevi, Ankara.
- Yakupoğlu, C. (2007). Kuzeybatı Anadolu’nun Sosyo-Ekonomik Tarihi XIII-XV. Yüzyıllar, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Ankara.
- Yücel, Y. (1993). “Candaroğulları”, İ.A., T.D.V., C.VII, İstanbul.
- Yücel, Y. (1998). Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar, XIII-XV. Yüzyıllarda Kuzey-batı Anadolu Tarihi, Çobanoğulları-Candaroğulları Beylikleri, TTK. Yayınları, Ankara.
