Author :
Abstract
Bu çalışmamızda ilk Türkçe manzum Kısâs-ı Enbiyâ olan, 1579’da XVI. asır şairlerinden Hindî Mahmûd tarafından kaleme alınan Kısâs-ı Enbiyâ isimli eserdeki dağ unsurunun incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızda Kısâs-ı Enbiyâ ile ilgili verilen genel bilgilerden sonra kıssalarında dağ unsuru bulunan peygamberler kronolojik sıraya göre verilip; bu çerçevede üzerinde çalışılan konuyla ilgili eserden alınan örnek beyitler çerçevesinde incelenmiştir. Dağ, sözlüklerde yer kabuğunun çıkıntılı, yüksek, eğimli yamaçlarıyla çevresine hâkim ve oldukça geniş bir alana yayılan tırmanması çok zor, ağaçlarla kaplı ya da çıplak, kayalık, çok yüksek bölümleri olarak tanımlanmaktadır. Kur’an-ı Kerim’de “Dağları da birer kazık yapmadık mı?” ayetinde, dağlar yeryüzünü sabit tutmaları bakımından yerin çivisi ve yeryüzünün en yüksek noktalarını teşkil etmeleri bakımından da yaratıcıya olan yakınlığı ifade etmektedirler. Dağlar peygamberlerin ve kutsal kişiliklerin, Allah’a sığınma, ibadet ve tefekkür yerleri olarak bilinmektedir. Hemen her peygamberin hayatında bir şekilde dağ ile temas kurduğu görülmektedir. Hz. Âdem’e yeryüzünde ilk rahmet ve bağışlanma dağda gelmiştir. Hz. Musa Tur Dağı’nda Rabbi’nin tecellisine kavuşmuştur. Hz Davud’un sesine dağlar yankıyla katılmışlardır. Hz. Nuh’un gemisi tufan sonrası yolculuğunu Cûdi Dağı’nda noktalanmıştır. Hz. İsa Zeytin Dağı ile özdeşleşmiştir. Hz. Muhammed’e ilk vahiy Nur Dağı’nda gelmiştir. Böylece dağlar peygamberlerin hayatında vahiy alma, tefekkür etme, iç huzura kavuşma, maddi manevi sıkıntılardan kurtuluş yerleri vb. olarak da bilinmektedir.
Keywords
Abstract
It is aimed to be examined mountain formation that is first Turkısh verse short Enbiya in our work that passes in short Enbiya work that is examined by Turkey Mahmut who is 16 th century poets in 1579. İn our work after general information about short Enbiya, Prophets who are mountain formation in their parable are given to according to chronolojical series and it is examined on example couplets from work about this ıssue. Mountain is known as very high chopters in dictionerics diffucult to climb, covered with trees or naked, cliff, earth crust’s protruding, high with inclined slopes, dominate the environmet, radiated to quite large area. Mountains have expressed closing the lord with regard to indicating earth’s highest points, place nail with regard to keep constant the earth in verse “Did we make stake mountains in Quran.” Mountains are known as asylum to the God, warship and comtemplation places of prophets and sacred people. Almost all the prophets are seen to contact with mountain in their life in a way. First mercy and forgiveness have come to Hz Adam in mountain. Hz Moses has reunited his Lord’s transfiguration in Tour mountain. Mountains have joined Hz Davit’s voice with echo. Hz Noah’s ship has pointed its trip after the flood in the mount judi. Jesus has identified with the oil tree. First revelation has came to Hz Muhammad in the mountain light. Thus, Mountains are known as revelation contemplation, internal resurreection, liberation from material spirutual troubles places etc.
Keywords
- Ateş, S. (1989). Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, 5 cilt, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul
- Ateş, S. (1989). Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, 5 cilt, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul
- Aydın, N. (2016).“Çağdaş Kısas-ı Enbiyâ Literatüründe Peygamber Tasavvuru: İrşâdî Bayburdî’nin Kısâs-ı Enbiyâ’sı Özelinde”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5, (9): 163-194.
- Baş, M. (Ekim 2016). “Dinlerde ve Geleneksel Türk Tarihinde Dağlarla İlgili İnanışalar Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9, (46): 924-930.
- Çelebi, K, (1972). Keşfu’z-Zunûn,5 cilt. İstanbul.
- Deylemî (445-509)-Elfirdevs c.1-5, 1406-1986 Beyrut.
- Demir, Ş. (2003), Mitoloji, Kur’an Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik, Beyan Yayınları, İstanbul
- Erşahin, S.(2003).“Türklerin Hz. Muhammed Hakkındaki İlk Bilgi Kaynaklarında Kısas-ı Enbiyâlar: Kısas-ı Rabguzi Örneği”. Diyanet İlmi Dergi, (Özel):197-224, Ankara.
- Ebulfida ibn. Kesir (701-774)- Elbidaye ve’n-Nihaye c.1-14, Beyrut 1966 Hâkim (321-405)-Müstedrek c.1-4 Rıyad
- Halaçoğlu, Y. & Aydın, M. A. (1993). “Cevdet Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.7: 443- 450, TDV Yayınları, İstanbul.
- İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b.Mükerrem, Lisanü’lArab, Daru’s- Sadr, Beyrut, trs. İbn. Esir (544-606) Câmiul’usül c.1-12 Beyrut, 1400-1980
- İbn. Esir (555-630)- Elkâmil c.1-13 Beyrut 1385-1965
- İbn. Sad (168-230)-Tabakatü’l-kübra c.1-8 Beyrut 1346-1957
- Karataş, A.(2013).“Türk-İslâm Kültür ve Edebiyatında Kısâs-ı Enbiyâ Türü”. Diyanet İlmi Dergi49, (3):113- 126, Ankara.
- Kaya, R.(2002). ”Kur’an-ı Kerim Kıssaları ve Düşündürdükleri” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi11 sy.2 31-38, Bursa.
- Karataş, A. (2011). “Hindî Mahmûd Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Kısas-ı Enbiyâ’sının Tenkidli Metni”. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
- Köksal, M. A. (2009). Peygamberler Tarihi, cilt: 1-2 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara,Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali (2001).(Heyet). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara
- Mahmûd, Hindî. (2013). Kısâs-ı Enbiyâ, Peygamber Kıssaları, haz. Ahmet Karataş. Türkçe Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
- Râgıb el-İsfahâni, el-Müfredât fî Garîbi’l- Kur’an, Beyrut trs. Sâlebî (…-427)- Arais Mısır 1370-1951
- Şamıyeva, G.(2012). (Akt: Hüseyin YILDIRIM).“Dağlar Mahtumkulu’nun Şiir Dünyasında Güzellik Kaynağıdır”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum 1,(3): 27-30.
- Şahin, M.S. (2002).“Kısâs-ı Enbiyâ”,Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.(25): 495-496, TDV Yayınları, Ankara.
- Şengül, İ.(1994). Kur’an Kıssaları Üzerine, İzmir Tâberi (…-310)-Tarih c.1-13 Mısır 1326
- Tanyu, H. (1973). Dinler Tarihi Araştırmaları, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları 120, Ankara.
- Tümer, G. (1991) “Arâsiu’l-Mecâlis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. (3):265,266, TDV Zavotçu, G. (2013) Klâsik Türk Edebiyatı Sözlüğü, Kesit Yayınları, İstanbul.
