Author :
Abstract
Türkiye’de yaşlıları da içeren kent nüfusu, günümüzde kırsal nüfusa göre daha yüksektir. Bu nedenle çocuk, yetişkin yaşlı gibi farklı yaş gruplarına yönelik pek çok hizmet, kentte yaşayan nüfusa göre planlanmaktadır. Oysa özellikle kırsal alanda kötü sağlık koşulları altında, tek başına yaşayan, kalacak yeri olmayan ya da okuma yazma bilmeyen yaşlılar, sosyal hizmetlere erişim açısından risk altındaki gruplar arasında sıralanmaktadır. Bu durum, kırsal alanda yaşayan yaşlıların yaşam standartlarını doğrudan etkiler ve hatta aktif yaşlanmalarına engel oluşturur. Çünkü aktif yaşlanma için yaşlıların çeşitli hizmetlere zamanında ve kolaylıkla erişebilmeleri önemlidir. Bu bağlamda kırsal alanda aktif yaşlanmayı ekonomik, sosyal, bireysel, davranışsal belirleyicilerin yanı sıra fiziksel çevre ve sağlık hizmetleri açısından ele almak yaşlı refahının artırılması açısından oldukça önemlidir. Ulusal ve uluslararası sosyal hizmet literatüründe bu konuda çalışma yapılmamış olmasından hareketle bu derleme çalışmada, Türkiye’de kırsal alandaki yaşlıların sosyal hizmet gereksinimlerini aktif yaşlanmanın belirleyicileri ışığında tartışmak hedeflenmiştir. Bu hedefin ise kırsal alandaki yaşlılara yönelik sosyal hizmetlerin etkili bir biçimde planlanmasından etkinliğinin değerlendirilmesine kadar mikro, mezzo ve makro düzeydeki sosyal hizmet müdahalelerine rehber olacağı düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
In Turkey, the urban population including the elderly people is today higher than the rural population. Hence, a vast number of services for different age groups such as children, adults, and elderly are planned according to the population residing in the city. However, the elderly people, in particular, who live in rural area under poor health conditions, live alone, are with no place to stay at or illiterate are ranked among the groups at risk in terms of access to social services. This directly affects the living standards of the elderly living in the rural area and even prevents them from active aging. Because it is important for the elderly to have an access to various services on time and with ease for active aging. In this context, it is quite significant to approach active aging in rural area in terms of physical environment and health services as well as economic, social, individual and behavioral determinants so as to enhance the welfare of elderly. In this collected study, it is aimed at discussing social service needs of elderly in rural area of Turkey in the lights of active aging determinants with reference to the fact that there has been no study having been conducted in national and international social work literature. This objective is considered to be a guide to social work interventions at the micro, mezzo and macro level.
Keywords
- Akbulut, Y. (2015). “Sağlık Okuryazarlığının Sağlık: Harcamaları ve Sağlık Hizmetleri Kullanımı Açısından
- Akbulut, Y. (2015). “Sağlık Okuryazarlığının Sağlık: Harcamaları ve Sağlık Hizmetleri Kullanımı AçısındanDeğerlendirilmesi” (Ed. F. Yıldırım ve A. Keser), Sağlık Okuryazarlığı, ss. 113-132, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
- AÇA, Avrupa Çevre Ajansı (2016). Çevre ve İnsan Sağlığı-EEA-JRC Ortak Raporu. Trakya Üniversitesi Matbaası, Edirne.
- Bahar, G., Bahar, A. & Savaş, H. A. (2009). “Yaşlılık ve Yaşlılara Sunulan Sosyal Hizmetler” Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12):85-98.
- Bilir, N. (2013). “Sağlıklı Yaşlanma İlkeleri ve İleri Yaşlarda Sağlık Taramaları” (Ed. Y. G. Kutsal), YeniBaşlangıçlara Hazır mıyız? Sağlıklı ve Aktif Yaşlanma, ss. 15-24, Hacettepe Üniversiteleri HastaneleriBM, Birleşmiş Milletler (2015). World Population Ageing. http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2015_Report.pdf,
- Bulut, M. (2013). “Kültürel Bağlamda Yetişkinlik ve Yaşlılık” (Ed. H. Bacanlı ve Ş. I. Terzi), Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi, ss. 391-416, Açılım Kitap, İstanbul.
- Büker, N, Altuğ, F., Kitiş, A. & Cavlak, U. (2008). “Şehirde ve Kırsal Kesimdeki Yaşlıların Ev Güvenliğinin İncelenmesi”. TAF Prev Med Bull 2008, 7(4):297-300.
- Clark, M. J., (2015). Population and Community Health Nursing (6th. Edition). Pearson Education, New Jersey.
- Cüceloğlu, D. (2013). İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları (26. Basım). Remzi Kitapevi, İstanbul.
- Demirci-Aksoy, A. (2015). “Bireylerin Aktif Yaşlanma Uygulamalarına İlişkin Görüşleri” Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(2):54-62.
- Derman, O. (2014). “Kavramsal Yaklaşım” (Ed. G. Akçaer, O. Derman, D. Güner ve Z. Tüzün), Aktif Yaşam İçin Nesiller Arası Etkileşim Modeli, ss. 3-5, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
- Durak, M. (2013). “Yaşlılık Döneminde Psikososyal ve Bilişsel Gelişim" (Ed. H. Bacanlı ve Ş. I. Terzi), Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi, ss. 273-310), Açılım Kitap, İstanbul.
- Duyan, V. (2012). Sosyal Hizmet: Temelleri, Yaklaşımları, Müdahale Yöntemleri. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi. Yayın No: 020, Ankara.
- Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2014). Yaşlı Bakım Hizmetleri. https://eyh.aile.gov.tr/uygulamalar/yasli-bakim-hizmetleri/yasli-bakim-hizmetleri, E.T:01.05.2018.
- Erden-Aki, Ö. (2013a). “Yetişkinlik ve Yaşlılıkta Ruh Sağlığı” (Ed. I. Terzi, Ş., H. Bacanlı), YeniBaşlangıçlara Hazır Mıyız? Sağlıklı ve Aktif Yaşlanma, ss. 311-354. Hacettepe Üniversiteleri HastaneleriErden-Aki, Ö. (2013b). “İleri Yaşlarda Ruh Sağlığı” (Ed. Y. G. Kutsal), Yeni Başlangıçlara Hazır Mıyız? Sağlıklı ve Aktif Yaşlanma, ss. 27-36. Hacettepe Üniversiteleri Hastaneleri Basımevi, Ankara.
- Erdil, F. & Şenol-Çelik, S. (2013). “Başarılı Yaşlanma ve Evde Bakım” (Ed. Y. G. Kutsal), YeniBaşlangıçlara Hazır Mıyız? Sağlıklı ve Aktif Yaşlanma, ss. 149-154. Hacettepe Üniversiteleri HastaneleriGüler, Z., Güler, N. & Özsel, D. (2015). Huzurevi Köyleri: Kırsal Kesimde Yaşlılık.http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.php?cwid=9&vtadi=TPRJ&ano=210975_ff1163ad117ce913218796fcc4c 5cc7c, E.T:30.05.2018.
- Hablemitoğlu, Ş., & Özmete, E. (2010). Yaşlı Refah: Yaşlılar İçin Sosyal Hizmet. Kilit Yayınları, Ankara.
- Hong, Y. C. (2013). “Aging Society and Environmental Health Challenges” Environmental Health Perspectives.121(3):68-69.
- Johnson, C. (2005). “Characteristic of Rural Elderly” (Ed. N. Lohman, ve R. Lohman). Rural Social Work Practice , ss. 271-293. Sage, Thousands Oaks.
- Kalaycıoğlu, S. (2012). “Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma” (Ed. A. Metin, E.Özmete, Y. Kocaoğlu, H. Kumtepe, A. F. Şahin ve G. Çelik). 18‐24 Mart Yaşlılara Saygı Haftası:Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyum Bildirileri. ss. 51‐58, Grafer Tasarım Baskı Ambalaj, Ankara.
- Kalaycıoğlu, S. (2015). Yaşlılıkta Güçlenme ve Dirençliliğin Farklı Dinamikleri. http://www.sesric.org/imgs/news/1313-Programme.pdf, E.T:27.05.2018.
- Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. http://kkp.tarim.gov.tr/sp/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1(2014-2018).pdf,
- Keser, A., Yabancı Ayhan, N., Bilgiç, P., Tayfur, M., & Şimşek, I. (2015). “Determination of Dietary Statusas a Risk Factor of Cardiovascular Heart Disease in Turkish Elderly People” Ecology of Food and Nutrition, 54(4):328-341.
- Keser, A. (2017). “Obezite: Sağlıklı Beslenme Kültürü ve Fiziksel Aktivite” (Ed. İ. B. Akçakaya ve E. Özmete), Türkiye Aktif ve Sağlıklı Yaşlanma Zirvesi-2017, ss. 105-113. Azim Matbaacılık, Ankara.
- Kılıç, D. & Çalışkan, Z. (2013). “Sağlık Hizmetleri Kullanımı ve Davranışsal Model” NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2:192-206.
- Kurt, H. (2006). “Türkiye'de Kent-Köy ve Kentli-Köylü Algısı Üzerine Bir Araştırma” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6):1-30.
- Kurugöl, D. (2013). “Mobile Health Services ror Rural Areas in Turkey: A Case Study for Burdur”Unpublished Master Thesis, Bilkent University/The Graduate School of Engineering and Science, Department of Industrial Engineering, Ankara.
- KUZKA, Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı (2015). TR82 Bölgesi Kırsal Yaşlılık Analizi Raporu.https://www.kuzka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.kuzka.gov.tr_10_YO9P98JI_kirsal-yaslilik-analiz-web.pdf,
- McKinley, A, & Netting, E.F. (1994). “Information and Referral: Targeting the Rural Elderly” (Ed. J.Krout), Providing Community-Based Services to the Rural Elderly, ss. 23–41. Sage Publications, Thousand Oaks.
- Önal-Dölek, B. (2013). “Gerontolojik ve Geriatrik Sosyal Hizmet” (Ed. H. Acar, N. Negiz ve E. Akman),Sosyal Politika ve Kamu Yönetimi Bileşenleriyle Sosyal Hizmet, Temelleri ve Uygulama Alanları, ss. 279- 297, Maya Akademi Yayın Dağıtım Eğitim Danışmanlık, Ankara.
- Önder, R. & Başak, Ö. (2014). “Sağlık Arama Davranışı ve Etki Eden Etkenler” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi/Tıp Fakültesi, Aydın.
- Özdemir, B., Yıldırım, F., & Hablemitoğlu, Ş. (2015). “Aktif Yaşlanma İçin Sağlık Okuryazarlığı” (Ed. F. Yıldırım & Alev Keser), Sağlık Okuryazarlığı, ss. 75-90), Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
- Savaşer, S. (2017). “Periodic Location Routing Problem: An Application of Mobile Health Services In Rural Areas” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
- SHÇEK, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kanunu (1983). Kanun Numarası: 2828, Kabul Tarihi: 24.5.1983, Resmî Gazete: 27.5.1983/18059, http://mevzuat.meb.gov.tr/html/132.html, E.T:01.05.2018.
- Tunçer, P. (2015). “Urbanization Policies in Turkey” The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, 37:275-290.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu (2012). Yaşam Memnuniyeti Araştırması Mikro Veri Seti 2012. http://www.tuik.gov.tr/MicroVeri/YMA_2012/metaveri/tanim/index.html, E.T:30.05.2018.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu (2013). Türkiye Sağlık Araştırması – 2012. TÜİK, Ankara.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. (2015). İstatistikliklerle Yaşlılar 2014. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18620, E.T:02.05.2018.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu (2017). İstatistiklerle Yaşlılar 2016. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24644, E.T:29.06.2018.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu (2018). İstatistiklerle Yaşlılar, 2017.Tümtaş, M. S. & Ergun, C. (2016). “Göçün Toplumsal ve Mekânsal Yapı Üzerindeki Etkileri” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4):1347-1359.
- Ünalan, P. C., (2013). “Aktif Yaşlanma: Sağlıklı ve Üretken Yaşlanma” (Ed. M. Altındiş). Yaşlılarda Güncel Sağlık Sorunları ve Bakımı, ss. 281-286. İstanbul Tıp Kitapevi, İstanbul.
- WHO, World Health Organization/Dünya Sağlık Örgütü (2002). Active Ageing A Policy Framework, http://www.who.int/hpr/ageing, E.T:20.05.2018.
- Yağcıoğlu, R. (2013). “Sağlıklı Yaşlanma ve Sosyal Hizmetler” Family Physician, 3(1):30-38.
- Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım İle Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik (2008). Sayı: 26960. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/08/20080807-5.htm, E.T:01.05.2018.
- Yılmazer, A. (2013). “Dünyada ve Türkiye’de Yaşlılarda Demografik Değişiklikler” (Ed. M. Altındiş).Yaşlılarda Güncel Sağlık Sorunları ve Bakım, ss. 1-9. İstanbul Medikal Sağlık ve Yayıncılık Ltd., İstanbul.
- 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun(1976). Kanun Numarası: 2022, Kabul Tarihi: 1/7/1976, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2022.pdf, E.T:01.05.2018.
