Öğrenci Hemşirelerin Klinik Uygulamada Mobbinge Maruz Kalma Durumlarının İncelenmesi: Kastamonu Üniversitesi Örneklemi
Author :
Abstract
Amaç: Mobbing cinsiyet, yaş, tecrübe, eğitim, hiyerarşi gözetmeksizin, tüm kültürlerde ve tüm iş kollarında görülen dünya çapında alarm veren boyutlara ulaşan bir iş sağlığı konusudur. Bu araştırma, Kastamonu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümünde öğrenim gören öğrencilerin klinik uygulamalarda mobbinge maruz kalma durumlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Araştırma, Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümünde öğrenim gören, çalışmaya katılmayı kabul eden, 1, 2, 3 ve 4. sınıfta staja devam eden 325 öğrenci ile yapılmıştır. Veriler literatür taranarak oluşturulan soru formu ile sınıflarda uygun oturma düzeni oluşturularak öğrencilere uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; ortalama, standart sapma, sayı yüzde hesaplamaları ve ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin yaş ortalaması 20.9±1.9 olup % 24.9’u birinci sınıfta okumaktadır, % 78.8’inin cinsiyeti kadındır. %37.8’i Anadolu Lisesi mezunu, % 1.2’si evlidir. Araştırmaya katılan öğrencilerin % 55.1’i klinik uygulamaları sırasında mobbinge uğradıklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin % 91.6’sı Devlet Hastanesinde mobbinge maruz kaldıklarını, en fazla mobing uygulayan kişilerin ise % 82.1 oranı ile klinikte beraber çalıştığı hemşireler olduğunu belirtmişlerdir. Öğrencilerin mobbinge uğrama nedenlerine bakıldığında öğrenciler birinci sırada (%43.0) nedensiz mobinge uğradıklarını belirtmişlerdir. Daha sonraki sebepler ise kıskançlık, eğitim durumu, öğrencinin stajdaki başarı ve başarısızlıkları olarak belirlenmiştir. Öğrenciler mobbing karşısında mobbing uygulayan kişiyi görmezden gelerek tepki vermektedir (%52.5). %43 oranında ise öğrenciler, uygulanan mobbinge sessiz kalmaktadır. Kız öğrencilerin %60.5’inin, erkeklerin ise %39.5’inin mobbinge maruz kaldığı belirlenmiş olup, aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). 1. sınıf öğrencilerinin %18.5’inin 4. sınıf öğrencilerinin ise %78.3’ünün mobbinge maruz kaldığı belirlenmiş olup, aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Sonuç: Araştırma sonucunda hemşirelik öğrencilerinin klinik uygulamada mobbinge maruz kaldıkları ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda okul hastane iş birliğinin geliştirilerek, hemşirelerin öğrenci hemşireleri benimsemeleri sağlanmalıdır. Buna yönelik olarak öğretim elemanlarının da iyi birer rol model olmalarının yararlı olacağı düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
Aim: Mobbing is an occupational health issue observed in all cultures and business lines regardless of gender, age, experience, education level, and hierarchy that has reached at an alarming level around the world. This study aims to determine the exposure to mobbing of nursing students during clinical practice in Kastamonu University’s Faculty of Health Sciences. Method: The study was conducted with 325 intern students in the first (1th), second (2nd), third (3rd) and fourth (4th) years in the Faculty of Health Sciences’ Department of Nursing who agreed to participate in the study. The data were collected using a questionnaire developed by the researchers after a review of the literature. It was administered to the students in their classrooms. The data analysis was carried out using means, standard deviations, numbers, percentages and the chi-square test. Findings: The average age of the students was 20.9±1.9. Of them, 24.9% were in their first year, and 78.8% were females. Of the students, 37.8% graduated from Anatolian high schools, and 1.2% were married. Of them, 55.1% stated that they were exposed to mobbing during clinical practices. Of the students, 91.6% indicated that they were exposed to mobbing in public hospitals, and of them, 82.1% stated that they were exposed to mobbing by the nurses with whom they work, which was the highest rate. Most (43.0%) said that they were exposed to mobbing for no reason. The next most common reasons for mobbing were seen as jealousy, education level, and students’ success and failure during internship. The students’ (52.5%) reaction to mobbing was to ignore the person who was mobbing them. Of them, 43% kept quiet about the mobbing they were exposed to. Of the female students, 60.5%, and of the male students, 39.5%, were exposed to mobbing, and this difference by gender was statistically significant (p<0.05). Of the first-year students, 18.5%, and of the senior students, 78.3%, were exposed to mobbing. This difference was also statistically significant (p<0.05). Conclusion: This study indicated that nursing students were exposed to mobbing during clinical practice. School-hospital cooperation should be improved, and nurses’ embrace of student nurses should be ensured. It will be useful for academic staff to serve as good role models.
Keywords
- Alkorashy, H.A. & Al Moalad, F.B. (2016). “Workplace Violence Againist Nursing Staff İn A Saudi
- Alkorashy, H.A. & Al Moalad, F.B. (2016). “Workplace Violence Againist Nursing Staff İn A Saudi University Hospital”, Int Nurs Rev, 63(2), 226-232.
- Alparslan, A.M. & Tunç, H. (2009). “Mobbing olgusu ve mobbing davranışında duygusal zeka etkisi”, SDÜ Vizyoner Dergisi, 1(1), 146-159.
- Ateş, D., Kaplan, A., Öztürk, S., Zorlu, Ö., Akburak, M., Çelikel, E., Özpınar, Ü. & Özkan T. (2014).“Hemşirelik Bölümü Öğrencilerinde Klinik Stajda Mobbing”, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 30-38.
- Ay, F. (2007). “Hemşirelik Eğitiminde Yeterliliğin Sağlanması İçin Yeni Bir Yaklaşım: Rehber Hemşire (Koçluk) Sistemi”. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 52-65.
- Ayakdaş, D. & Arslantaş, H. (2018). “Hemşirelikte Meslektaş Şiddeti: Kesitsel Bir Çalışma”, J Psychiatric Nurs, 9(1), 36-44.
- Ayrancı, Ü., Yenilmez, Ç., Günay, Y. & Kaptanoğlu, C. (2002). “Çeşitli Sağlık Kurumlarında Ve Sağlık Meslek Gruplarında Şiddete Uğrama Sıklığı”, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3, 147-54.
- Bağ, B. (2004). Hemşirelikte Şiddet Görünümleri. İstanbul: Aktif Yayınevi.
- Bahçeçi, N.G. & Sağkal, T. (2011). “Ödemiş’te Çalışan Hemşirelerin Mobbinge Maruz Kalma Durumlarının İncelenmesi”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 4(1), 53-62.
- Baş, M. (2012). “Bir Eğitim Araştırma Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Mobbing Ve Anksiyete”. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Bloom, E.M. (2014). “Horizontal Violence Among Nurses”. Experiences Responses and Job Performance,Camerino, D., Estryn-Behar, M., Conway, P.M., Van Der Heijden, B.I. & Hasselhorn, H.M. (2008).“Work-Related Factors And Violence Among Nursing Staff In The European NEXT Study: A Longitudinal Cohort Study”, International Journal Nursing Study, 45(1), 35-50.
- Chan, D.S.K. (2002). “Association Between Student Learning Outcomes From Their Clinical PlacementAnd Their Perceptions Of The Social Climate Of The Clinical Learning Environment”, Internatinal Journal of Nursing Studies, 39(5), 517-524.
- Chappell, D. & Di Martino, V. (2006). Violence at Work, International Labour Organization, Third Edition, Geneva.
- Coşkun, S. & Tuna, A.Ö. (2010). “Bakırköy Ruh Sağlığı Ve Hastalıkları Eğitim Ve Araştırma HastanesiHemşirelerinde Şiddete Maruz Kalma Durumlarının İncelenmesi”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(3), 16-23.
- Çınar, H.G., Korkmaz, A.Ç. & Yılmaz, D. (2016). “Hemşirelerde Mobbing”, Journal of Human Rhythm, 2(2), 89-93.
- Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing, İşyerinde Duygusal Saldırı Ve Mücadele Yöntemleri. İstanbul: Timaş Yayınları Psikoloji Dizisi, Sistem Matbaacılık.
- Çöl, Ö.S. (2008). “İşyerinde Psikolojik Şiddet: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Çalışma ve Toplum, 4, 107-134.
- Delbel, J.C. (2003). “De-Escalating Workplace Aggression”, Nursing Management, 34, 30-34.
- Demir, G., Bulucu, G.D., Özcan, A., Yılmaz, D., & Şen, H. (2014). “Hemşirelerin Mobbinge Uğrama Durumlarının Belirlenmesi”, Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1-5.
- Devanport, N., Distler, S.R. & Pursell, E.G. (2003). Mobbing, Emotional Abuse In The American Workplace. Çev: O.C. Onertoy. İstanbul, Sistem Yayıncılık.
- Dilman, T. (2007). “Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin Duygusal Tacize Maruz Kalma DurumlarınınBelirlenmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı, İstanbul.
- Dunn, H. (2003). “Horizontal Violence Among Nurses İn The Operating Room”, AORN J, 78, 977–88.
- Efe, S.Y. & Ayaz, S. (2010). “Mobbing Against Nurses İn The Workplace In Turkey”, International Nursing Reivew, 57(3), 328-34.
- Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. & Cooper, C.L. (2003). Bullying and Emotional Abuse in the Workplace: International Perspectives in Research and Practice,Taylor & Francis, London.
- Ergöl, Ş. & Kürtüncü, M. (2013). “Hemşirelik Öğrencilerinin Uygulama Alanlarında Karşılaştıkları Şiddet”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(1), 65-69.
- Erşan, S. & Sezgin, A. (1998). “Hemşirelerin İş Doyumu Düzeyini Etkileyen Faktörler”, İstanbul Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Yüksekokulu Dergisi, 4, 4.
- Farrell, G.A. (1999). “Aggression İn Clinical Settings: Nurses' Views-A Follow-Up Study”, J Adv Nurs, 29:532–41.
- Farrell, G.A., Bobrowski, C. & Bobrowski, P. (2006). “Scoping Workplace Aggression İn Nursing: Findings From An Australian Study”. J Adv Nurs, 55, 778–87.
- Ferrinho, P., Biscaia, A., Fronteira, I., Craveiro, I., Antunes, A.R., Conceição, C., Flores, I. & Santos, O.(2003). “Patterns Of Perceptions Of Workplace Violence İn The Portuguese Health Care Sector”, Human Resources for Health, 1,1–11.
- Fırat, İ., Uzuntarla, Y. & Ceyhan S. (2017). “Hemşirelik Bölümü Öğrencilerinin Hastane Staj Uygulamalarında Mobbinge Maruziyet Durumlarının İncelenmesi", RSSS Journal, 5(4): 369-381.
- Gökkoca, F.Z.U. (2001). “Sağlık eğitimi açısından yetişkin eğitimi”, STED, 10(11), 412-414.
- Görgülü, S. (2001). “Klinik Uygulamalarda Öğrencilerin Öğretim Elemanlarından Beklentileri”. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(1), 1-13.
- Griffin, M. (2004). “Teaching cognitive rehearsal as a shield for lateral violence: an intervention for newly licensed nurses”, J Contin Educ Nurs, 35, 257–63.
- Gül, H. (2009). “İş Sağlığında Önemli Bir Psikososyal Risk: Mobbing-Psikolojik Yıldırma”, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 8(6), 515-520.
- Gül, H. & Ağıröz, A. (2011). “Mobbing ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkiler”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3), 27-47.
- Güven, Ş.D., Özcan, A. & Kartal, B. (2012). “Nevşehir İl Merkezinde Kamuya Bağlı Sağlık KuruluşlarındaÇalışan Ebe Ve Hemşirelerin Mobbing’e Uğrama Durumları”. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 117-23.
- Hutchinson, M., Wilkes, L., Jackson, D. & Vickers, M.H. (2010). “Integrating Individual, Work GroupAnd Organizational Factors: Testing A Multidimensional Model Of Bullying In The Nursing Workplace”, Journal of Nursing Management, 18(2),173-81.
- International Labour Office Branch Office Ankara-Uluslararası Çalışma Ofisi Ankara. (2002). News FromILO Geneva. Newsletter. Erişim: http://www.ilo.org/public/english/region/ eurpro/ankara/newsletr/2001_3.htm.
- James, G. (1987). “Lost Horizons And Flat-Earth Thinking”, N Z Nurs J, 80,19–22.
- Johnson, S.L. & Rea, R.E. (2009). “Workplace Bullying: Concerns For Nurse Leaders”, J Nurs Adm, 39, 84–90.
- Karacaoğlu, K. & Reyhanoğlu, M. (2006). “İşyerinde Yıldırma KKTC‟Deki Sağlık Sektöründe ÇalışanlaraYönelik Bir Araştırma”, 14. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, AÜİİBF Yayını, Erzurum.
- Karakaş, S.A. & Okanlı, A. (2013). “Hemşirelik ve Mobbing”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(4), 562-576.
- Karaöz, S. (2003). “Hemşirelikte Klinik Öğretime Genel Bir Bakış Ve Etkin Klinik Öğretim İçin Öneriler”. HEMAR-G, 5(1), 15-21.
- Khorsid, L. & Akın, E. (2006). Hemşirelikte Meslektaş Şiddeti. Hastane Yönetimi, 14-18.
- Kılıç, T., Çiftçi, F. & Şener, Ş. (2016). Sağlık çalışanlarında mobbing ve ilişkili faktörler. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(3), 65-72.
- Kılıçaslan, S. & Kaya, A. (2017). “Mobbingin Örgütsel Sinizm Üzerine Etkisi, Hemşireler Üzerinde Bir Çalışma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 9-25.
- Kırel, Ç. (2007). “Örgütlerde Mobbing Yönetiminde Destekleyici ve Risk Azaltıcı Öneriler”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 317-334.
- Lash, A.A., Kulakaç, Ö., Buldukoğlu, K. & Kukulu, K. (2006). “Verbal Abuse Of Nursing And Midwifery Students İn Clinical Settings İn Turkey”, Journal of Nursing Education , 45(10), 396-403.
- Leiper, J. (2005). “Nurse Against Nurse: How To Stop Horizontal Violence”, Nursing, 35, 44–5.
- Leymann, H. (1996). “The content and development of mobbing at work”. Europen Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 165-84.
- Longo, J. (2007). “Horizontal Violence Among Nursing Students”, Arch Psychiatr Nurs, 21(3), 177-8.
- Longo, J. & Sherman, R.O. (2007). “Leveling Horizontal Violence”, Nursing Management, 38(3), 34- 37,50-51
- Önertoy, O.C (Çev.), Davenport, N., Schwartz, R.D., & Eliot G.P. (2003). Mobbing, İşyerinde Duygusal Taciz. Sistem Yayıncılık, İstanbul.
- Özçer, S. (2007). İş Yerinde Psikolojik Şiddet (Mobbing), TİSK İş Veren Dergisi.
- Özdemir, S., Tosun, B., Bebiş, H. & Yava, A. (2013). “Hemşire Kaleminden Mobbing: İş Yerinde Psikolojik Saldırı”. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(2), 183 -192.
- Özen, S. (2007). “İş yerinde Psikolojik Şiddet”, TES-İŞ Dergisi, Haziran.
- Özen, S.Ç. (2008). “İşyerinde Psikolojik Şiddet: Hastane Çalışanları Üzerinde Yapılan Bir Araştırma”, Çalışma ve Toplum, 4, 107-33.
- Öztürk, H., Yılmaz, F. & Hindistan, S. (2007). “Hemşireler İçin Mobbing Ölçeği Ve Hemşirelerin Yaşadığı Mobbing”, Hastane Yönetimi, 11(1-2) Ocak- Haziran.
- Randle, J. (2003). “Bullying İn The Nursing Profession”, J Adv Nurs, 43, 395–401.
- Roberts, S.J. (1983). “Oppressed Group Behavior: İmplications For Nursing”, ANS Adv Nurs Sci 5, 21–30.Rowe, M.M. & Sherlock, H. (2005). “Stress And Verbal Abuse İn Nursing: Do Burned Out Nurses Eat Their Young?” J Nurs Manag, 13, 242–8.
- Rutherford, A. & Rissel, C. (2004). “A Survey Of Workplace Bullying İn A Health Sector Organisation”, Australian Health Review, 28, 65–72.
- Samir, N., Mohamed, R., Moustafa, E. & Saif, H.A. (2012). “Nurses’ Attitudes And Reactions ToWorkplace Violence İn Obstetrics And Gynaecology Departments İn Cairo Hospitals”, EMHJ, 8(3), 200-Sharif, F. & Masoumi, S.A. (2005). “A Qualitative Study Of Nursing Student Experiences Of Clinical Practice”, BMC Nursing, 4(6), 1-7.
- Simons, S. (2008). “Workplace Bullying Experienced By Massachusetts Registered Nurses And The Relationship To İntention To Leave The Organization”. ANS Adv Nurs Sci, 31, 48–59.
- Sofield, L. & Salmond, S.W. (2003). “Workplace Violence. A Focus On Verbal Abuse And İntent To Leave The Organization”, Orthop Nurs, 22(4), 274-83.
- Somunoğlu, S., Gedik, A., Kurt, D.E., Eygi, G., Gebedek, Ş., İlhan, Y. & Sağ, Z. (2013). “Mobbing İn Health Sector: Sample Of University Hospital”, Journal of Health Management, 15(2), 169-175.
- Stanley, K.M., Martin, M.M., Nemeth, L.S., & Michel, Y. (2007). “Examining Lateral Violence İn The Nursing Workforce”, Issues Ment Health Nurs, 28,1247–65.
- Tanoğlu, Ş.Ç. (2006). İşletmelerde Yıldırmanın (Mobbing) Değerlendirilmesi ve Bir Yüksek Öğrenim Kurumunda Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Tekin, İ. (2006). “Violence Against Emergency Staff”, Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 2(50), 68-Tetik, S. (2010). “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18), 81-9. 3.
- Tınaz, P. (2006). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş. Tutar, H. (2004). İş Yerinde Psikolojik Şiddet. Ankara: BRC Basım Mat. Ltd.
- Uzun, Ö. (2003). “Perceptions and experiences of nurses in Turkey about verbal abuse in clinical settings”, Journal of Nursing Scholarship, 35, 81-85.
- Uzuntarla, Y. (2017). “Sağlık Yönetimi Bölümünün Üniversitede Sınavında Ve Kamuya PersonelAlımlarındaki Kontenjanları: 2016 Yılı Değerlendirmesi”. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 4(1), 17-22.
- Vandekerckhove, W. & Commers, R. (2003). “Downward Workplace Mobbing: Asign Of The Times”, J Bus Ethics, 45, 41-50.
- West, L.J. (2003). The Effect Of Anintervention On The Risk Of Eruptive Violence In The EmergencyDepartment (Master of Science in Nursing), New Haven, Connecticut: Southern Connecticut State University.
- Yıldırım, A. & Yıldırım, D. (2006). “Mobbing ın the workplace by peers and managers: mobbingexperinenced by nurses working ın the healthcare facilities ın Turkey and ıts effects on nurses”, Journal of Clinical Nursing, 15.
- Yıldırım,A., Yıldırım D. &Timuçin, A. (2007). “Mobbing Behaviors Encountered By Nurse Teaching Staff”, Nursing Ethics, 14, 447.
- Yıldırım, D. (2009). “Bullying Among Nurses And İts Effects”, International Nursing Review, 56(4), 504-Yiğitbaş, Ç. & Deveci, S.E. (2011). “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Mobbing”, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 23-28.
- Yurdakul, M., Türkleş, S., Yılmaz, D.V. (2011). “Ebe ve hemşirelerin iş yerinde karşılaştıkları psikolojik bezdirme davranışları”, Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 3, 28-41.
- Zapt, D., Knorz, C. & Matthias K. (1996). “On The Relationship Between Mobbing Factors, And JobContent, Social Work Environment, And Health Outcomes”. Europen Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 215- 237.
- Zapt, D. & Gross C. (2001). “Conflict Escalation And Coping With Workplace Bullying: A Replication And Extension”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 10: 4.
- Yavuz, H. (2007). Çalışanlarda Mobbing (Psikolojik Şiddet) Algısını Etkileyen Faktörler: SDÜ TıpFakültesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Isparta.
