Author :
DOI : 10.26449/sssj.1276
Year-Number: 2019-30
Language : null
Konu :
Abstract
Geleneksel Türk seramiğinde kullanılan teknikler, fritli çamur, sıraltı fırça dekoru, renkli astar (slip) ile sıraltı fırça dekoru, şeffaf turkuaz sır altı siyah renk bezeme (silüet bezeme), barbutin, kalıp baskı, sgraffito (astar kazıma), champleve, akıtma, renkli sır, sır kazıma (sahte mozaik), mozaik, cuerda seca, lakabi, sırlı tuğla, kakma çiniler (bacini), ajur, sırla kapatılmış ajur, minai, lakvardina, altınlama, çömlek, porselen, lüster başlıklarıyla aktarılmıştır. Bu çalışmada Türk çini sanatında kullanılan tekniklerin günümüz uygulanma durumu kısaca aktarılarak, bu teknikleri kullanmayı tercih eden sanatçıların ürünlerinden gerekli görülen örnekler, yorumlar aktarılacaktır. Lüster tekniğinin günümüz uygulamalarının, Geleneksel Türk sanatları alanında bazı akademisyenler tarafından Çini alanı dışında olarak değerlendirilebildiği görülmüştür. Bu nedenle Türk çini sanatı tekniklerinden lüster, ayrıca detaylı olarak ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
In this study, the current practices of the techniques used in traditional Turkish ceramic art is briefly explained, the artists who prefer to use these techniques will be stated with necessary examples and interpretations. Techniques discussed: fritware, underglaze decoration by brush: with readymade colours, slip (angobe), black colour under turquoise glaze (known as siluette ware). Barbotine, moulded relief designs. Sgraffito: slip, underglaze colours, champleve, deep carving with flowing glaze, glaze (imitation mosaic). Coloured glazes, mosaic, cuerda seca, glazed brick, openwork, glaze filled open work, potteries, porcelain, gilding, minai, luster. It has been observed that today's practices of the Luster technique can be evaluated as outside the traditional Turkish ceramic area by some academics in the field of Traditional Turkish Arts. For this reason, luster which is one of the techniques of traditional Turkish ceramic art will be discussed in detail.
Keywords
- Görsel 2. http://mfkaragul.blogspot.com/2012_03_18_archive.html Görsel 3. https://tr.iznikcini.com
- Görsel 4. http://www.msgsu.edu.tr/faculties/guzel-sanatlar-fakultesi/geleneksel-turk-sanatlari-bolumu Görsel 5. Şenol, Şenol: 2018, 200
- Görsel 6. http://www.destegul.com/www.destegul.com/konu/cini/index.htmlGörsel 7. Hümeyra Bezciler, Sanatçı Tarafından Çekilen Fotoğraf, 2009.
- Görsel 12. Mustafa Hoşnut, Yazar Tarafından Çekilen Fotoğraf, 2015. Görsel 13. http://www.cangokce.com/?p=31
- Görsel 17. http://www.eskisehirkulturturizm.gov.tr/TR,158002/cagdas-seramik-park-odunpazari.html Görsel 18. Ezgi Gökçe, Sanatçı Tarafından Çekilen Fotoğraf, 2015.
- Görsel 20. https://www.anikya.com/TR/urunler/mimari/k151-iznik-cini Görsel 21. Avanos Çömlekçiliği. Önal ve Baklan, 2015
- Görsel 25. https://csmuze.anadolu.edu.tr/eser/%C5%9F%C3%B6lenay-emel Görsel 26. Karimpour, 2012: 110
- Görsel 27. http://www.turkishculture.org/whoiswho/tugrul-emre-feyzoglu-603.htm Görsel 28. Çizer, 2010: 109
- Görsel 29. http://www.mehmetkutlu.com/works/art-works/corals/#prettyphoto[group]/0/ Görsel 30. İrem Çalışıcı Pala Yazar Tarafından Çekilen Fotoğraf, 2018.
- Görsel 31. İrem Çalışıcı Pala, Yazar Tarafından Çekilen Fotoğraf, 2018.Görsel 32. İrem Çalışıcı Pala, Yazar Tarafından Çekilen Fotoğraf, 2018.KAYNAKLAR
- ……….(2010) Çini Bahçesinde Nevbahar, MSGSÜ Sitare Turan Bakır Atölyesi Öğrencileri Sergi Kataloğu, Sergi Kataloğu. MSGS Üniversitesi ve Klasik Türk Sanatları Vakfı. İstanbul.
- Agha-Aligol D. & Oliaiy P. &Mohsenian M. & Lamehi-Rachti M. & Shokouhı F. (2009). Provenancestudy of ancient Iranian luster pottery using PIXE multivariate statistical analysis. Journal of Cultural Heritage. 10: 487–492.
- Akgül (Karamağaralı) N. (1997). Bazı Ortaçağ İslam Seramiklerinin Yapılış Amacı Üzerine. Uluslararası Dördüncü Türk Kültürü Kongresi Bildiri Kitabı. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 23- 29.
- Arcasoy A. (1983). Seramik Teknolojisi, Marmara Üniversitesi Yayınları: 457, İstanbul.
- Arık R. (1987). Türk kültürüne yönelik arkeolojik araştırmalar ve Kubadabad Kız Kalesi kazısı. Remzi Oğuz Arık Armağanı. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Yayınları: 360. 71-98.
- Arık R. & Arık O. (2007). Anadolu Toprağının Hazinesi Çini, Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri. Kale Grubu Yayınları, İstanbul.
- Arık R.(2000). Kubadabad Selçuklu Saray ve Çinileri. Türkiye İş bankası Yayını. İstanbul. Aslanapa O. (1997) Türk Sanatı. Remzi Kitabevi.
- Atasoy N. & Raby J. (1989) İznik. Alexandria Press, Türk Ekonomi Bankası.
- Atıl, E. (1973) Freer Gallery of Art Fiftieth Anniversary Exhibition- 3. Ceramics From the World of Islam. Smithsonian Institution, Washington.
- Ayduslu N. (2013) Bir Selçuklu Çini Tekniği; Sır Kazıma. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi: 30. 9- 18.
- Bernsted A- M. K. (2003) Early Islamic Pottery Materials and Techniques, Archetype Publications Ltd. London.
- Bulut L. (1994) Kabartma desenli Samsat ortaçağ seramikleri. Sanat Tarihi Dergisi: 7. 1- 18.
- Çeken, M. (2007) Selçuklu ve Beylikler Devri Çinilerinde Malzeme Teknik ve Fırınlara Dair Bazı Tespitler. Anadolu Toprağının Hazinesi Çini. İstanbul: Kale Grubu Yayınları. 13- 24
- Çizer S. (1995) Lüster. Dokuz Eylül Yayınları, İzmir.
- Çizer S. (2010) Lüster- Tarihi Tekniği Sanatı. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları , İzmir. Daly G. (2012) Lustre. A&C Black, London
- Erol T. (1993) Anadolu Selçukluları çağında figür Kubad Abad çini figürleri. Kültür ve Sanat: 17. 12-16.
- Feyzoğlu T. E. (2004) Kapadokya Doğasının Lüster Sırlı Seramik Formlarda Yorumu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seramik Anasanat Dalı.
- Feyzoğlu T. E. (2010) Lüsterli Seramikler. Uluslararası Lüster Sempozyumu Bildiri Özetleri Kitabı. BASER. İzmir:
- Fındık N. Ö. (2007) Beylikler ve erken Osmanlı devri seramik sanatı. Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
- Fındık N. Ö. (2017) Seramik üretiminde kullanılan kil kalıplar. Osmanlı Dünyasında Kültürel Karşılaşmalar ve Sanatsal Yansımaları Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu’na Armağan. 99- 104
- Grube E. J. (1994) Iranian Stone- Paste Pottery of The Saljuq Period. Cobalt and Lustre The FirstCenturies of Islamic Pottery. The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art: 9. The Nour Foundation. 147- 154.
- Gülaçtı N. (2012) Selçuklu dönemi figüratif dekorlu seramik ve çini örneklerinin Cumhuriyet dönemi Kütahya figüratif çinileriyle karşılaştırılması. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum. (1): 1. 33- 48.
- Güvenateş H. K. (1996) Türk çini sanatı teknikleri ve mozayik tekniğinde üretilen çinilerin günümüzdekorasyonunda kullanımı üzerine öneriler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı.
- Güvenç B. (1991) İnsan ve Kültür. Remzi Kitabevi , İstanbul.
- Helmecke G. (2003) Museum Of Islamic Art. State Museums of Berlin. Germany.
- İlden S. (2013) Geleneksel sanatların ötekileştirilmesi sorunu. Akdeniz Sanat Dergisi. 6: 12. 241- 251 Kacar V. (2017) Geleneksel Türk seramiğinin seramik eğitimindeki yeri. YEDİ: 19. 47- 54
- Karagül M. F. (2013) Çanakkale ve Midilli Adası Arası Seramik Öyküsü, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 11: 14. 85-105.
- Karamağaralı B. (1981) Ahlat'ta bulunan bir çini fırını. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk ve İslam Sanatları Enstitüsü Yıllık Araştırmalar Dergisi: 3. 67- 93.
- Karimpour S. (2012) İran pigment lüsterleri ve uygulamalı araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisanstezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seramik Ve Cam Tasarım Anasanat Dalı, Seramik Tasarımı Programı.
- Karpuz H. & Kuş A. & Şimşek F. & Dıvarcı İ. (2009) Anadolu Selçuklu Eserleri Fotoğraf Albümü. Türkiye Belediyeler Birliği, Selçuklu Belediyesi. Ankara.
- Kerametli C. ( 1973) Asya’dan Anadolu’ya Türk çini ve seramik sanatı. Türkiyemiz: 9. 11-20. Kerametli C. (1973) Anadolu Selçuklu devri duvar çinileri. Türkiyemiz: 10.
- Kingery W. D. & Vandıver B. P. (1986) Ceramic Masterpieces Art, Structure and Technology. The Free Press, New York.
- Kuban D. (1997) 100 Soruda Türkiye Sanatı Tarihi. Gerçek Yayınevi, İstanbul.
- Küçükköroğlu K. (2013) Türk çini sanatının son temsilcilerinden 'Amel-i Faik' hayatı, şahsiyeti ve eserleri.7. Uluslararası Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu/ Sanat Etkinlikleri Bildiriler Kitabı, Azerbaycan. 585- 591.
- Lane A. (1948) Early Islamic Pottery Mesopotamia, Egypt and Persia. D. Van Nostrad Company, INC. New York.
- Lane A. (1971) Later Islamic Pottery Persia, Syria, Egypt, Turkey. Faber and Faber, London.
- Mouhebati H. (2017) Seramik Yüzeylerde Buharlaşma Ve Püskürtme Yöntemleri İle Oluşturulan LüsterEtkileri. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Seramik ve Cam Tasarımı Anasanat Dalı.
- Nuhoğlu M. (2018) Yeni mekânların bezenmesinde kullanılan duvar seramiklerinde ele alınan tasarımlarındolaylı ve dolaysız tarihçilik etkileri üzerine bir değerlendirme. Medeniyet Sanat - İMÜ Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 4: 2. 139-152
- Okutur E. & Özer F. (2017) Çağdaş Türk seramik karolarında Türk çini mirası etkileri. YEDİ: 18. 17-30.
- Otta - Dorn K. & Önder M. (1967) Kubad- Abad Kazıları 1965 Yılı Ön Raporu, Türk Arkeoloji Dergisi, 14: 1-2. 237-241
- Önal N.O. & Baklan Önal P. (2015) Avanos Çömlekçiliğinde Ajur Tekniği. Erciyes Sanat. 23-36. Önder M. (1985) Selçuklu Kubad Abad sarayı çinileri. Kaynaklar: 4. 17- 21.
- Öney G. (1968) Anadolu Selçuk sanatında balık figürü. Sanat Tarihi Yıllığı 2. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kürsüsü. 142-159.
- Öney G. (1976) Türk Çini Sanatı. Yapı ve Kredi Bankası yayını, İstanbul.
- Öney G. (1983) Bir Grup Selçuklu seramiğinde insan tasviri. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Dergisi: 2. 86-105 ve resimler.
- Öney G. (1987) İslam Mimarisinde Çini. Ada Yayınları, İzmir.
- Öney G. (2004) Büyük Selçuklu Seramik Sanatında Resim Programı Ve Gelişen Figür Üslûbu. Sanat Tarihi Dergisi, 13:1. 61-82.
- Öney G. (2008) İran Selçuklu seramiklerinden Anadolu Selçuklu saray çinilerine ulaşan miras. Güzel Sanatlar Etkinlikleri Bildiriler Kitabı. Akdeniz Üniversitesi Yayın No: SM6. 313- 318.
- Öney G. & Çobanlı Z. (2007) Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
- Özalp N. (2004) Rezinat Lüsterlerinin Araştırılması ve Uygulanması. Yayınlanmamış yüksek lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Seramik ve Cam Tasarımı Anasanat Dalı.
- Özer, F. (2000). Çağdaş Eşya Tasarımında Tarihsellik. Semra Ögel’e Armağan-Mimarlık ve Sanat Tarihi Yazıları. Ege Yayınları. 159- 168
- Pala İ. Ç. (2006) Osmanlı dönemi İznik fritli çamuru ile Tebrizli ustaların fritli çamuru arasındaki ilişkiye dair belgeler. Uluslararası geleneksel sanatlar sempozyumu bildiriler kitabı, 313- 317.
- Pala İ. Ç. (2010) Sıraltı Lüster Denemelerinden Örnekler. Uluslararası Lüster Sempozyumu Bildirileri Özet Kitabı. BASER. İzmir
- Pala İ. Ç. (2012) İrem Çalışıcı Pala’nın Lüster Üretim Tekniğinin Anlatımı. Reflections- Luster Pottery, ed:Claude Albana Presset, Magali Hynes, Eva Haudum. France: Dialogue Ceramique, Manufacture d’histories 2 ponts. 24- 25, 69.
- Pala İ. Ç. (2012) Applying The Clay Paste Luster Under Glaze. Ceramics Technical: 34. 74-77Pala İ. Ç. (2015) Bazı belge ve tanımlarla çini kelimesinin değerlendirilmesi” YEDI: 13. 11- 24.
- Pala İ. Ç. (2018) Türk Çini sanatında kullanılan teknikler. 21. Yüzyılda Türk Sanatı: Meseleler ve Çözüm Önerileri Milletlerarası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ed: Doç. Ruhi Konak, E-Kitap. 347- 368.
- Savaş S. (1998) İran Selçukluları Döneminde (10. 13. yy) İsfahan, Rey, Kaşan ve Samarra’da YapılmışOlan Seramiklerin Özellikleri Ve Günümüze Uyarlanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı.
- Şahin F. (1985). Türk Çini Sanatı Süslemeciliği. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Şenol B. S. & Şenol S. G. (2018) Akdeniz’in Mis Zambağı Lilium Candidum İle Bir Motif Denemesi. 21.Yüzyılda Türk Sanatı: Meseleler ve Çözüm Önerileri Milletlerarası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ed: Doç. Ruhi Konak, E-Kitap.197- 202
- Şölenay E. (1995). 1000CO de Gelişebilen Redüksiyonlu Lüsterli Sır Araştırmaları. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Seramik Bölümü.
- Ümer E. (2015) Sanatın ötekisi olarak kıtsch. Sanat Yazıları, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi: 33. 387-402.
- Yetkin Ş. (1964- 1965) Türk çini sanatı’ndan bazı önemli örnekler ve teknikleri” Sanat Tarihi Yıllığı: 1. 60- 100.
- Yetkin Ş. (1986) Anadolu'da Türk Çini Sanatının Gelişmesi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 1631.
- Yılmaz L. (2000) Alanya Kalesi kazısı –Selçuklu sarayı çini buluntuları-1. 4.Ortaçağ ve Türk DönemiKazıları ve Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Van Gölü ve Çevresi Tarihi Eserleri ve Kültür Değerlerini Araştırma ve Uygulama Merkezi. 155- 165.
- Yoleri H. (1998) Macun Lüsteri Tekniğinin Günümüzde Uygulanması. Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Seramik ve Cam Tasarımı Anasanat Dalı.
- Ziad Al- S.(2002) Chemical composition and manufacturing technology of a collection of various types of Islamic glazes excavated from Jordon. Journal of Archeological Science: 29. 803- 810.
- URL 5: mfkaragul: http://mfkaragul.blogspot.com/2012/08/cerameus-keramefs.html
- URL 8: nmwa: https://blog.nmwa.org/2015/05/28/not-losing-their-luster-ceramics-by-daisy-makeig-jones/
