Author :
Abstract
Fen öğretiminin yaşamla ilişkili olması sadece okul içerisinde değil aynı zamanda okul dışı ortamlarda da fen öğretiminin gerçekleşmesini sağlamıştır. Literatür incelendiğinde ülkemizde son yıllarda okul dışı ortamlarda yapılan çalışmalarda artış olduğu gözlenmektedir. Okul dışı öğrenme ortamlarının fen öğretiminde nasıl etkili olduğunu anlamak için çalışmaların incelenmesi ihtiyacı doğmuştur. YÖK Tez veri tabanlarındaki tezler taranmış, nitel araştırma yöntemlerinden doküman tarama yöntemine göre çalışmalar incelenmiştir. Bu araştırmanın amacı 2010-2022 yılları arasındaki okul dışı fen öğretimiyle ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların incelenmesidir. Araştırmaya 33 lisansüstü tez dahil edilmiştir. Tezler ili ilgili veriler; tezlerin tarandığı anahtar kelime, tezlerin yayınlandıkları yıl, tezlerin yazılış amaçları, tezlerin çalıştığı örneklem/çalışma grubu, tezlerde kullanılan veri toplama araçları, veri analiz yöntemleri, tezlerde uygulanan okul dışı öğrenme ortamları ve tezlerin türüne göre gruplandırılarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda incelenen tezlerin benzer amaçlar ile yapılması benzer sonuçları doğurmuştur. Tarama sonucunda yapılan çalışmaların 2019 yılında yoğunlaştığı, yüksek lisans çalışmalarının daha çok olduğu, ortaokul düzeyinde olan öğrenciler ile 7. Sınıf ağırlıklı olarak daha çok çalışmanın gerçekleştiği görülmüştür. Çalışmalarda birden fazla okul dışındaki ortamların tercih edildiği, araştırma yöntemlerinden nicel ve nitel araştırmaların kullanıldığı çalışmalarda okul dışı öğrenme ortamlarının; öğrenci başarısını arttırdığı, fen dersine yönelik olumlu tutum geliştirdiği, öğrenmeyi kolaylaştırdığı, kalıcı öğrenmeyi gerçekleştirdiği ve fen öğretimine katkı sağladığı sonuçları gözlenmiştir.
Keywords
Abstract
The survival of science education is only about the acquisition of school education within the scope of school-wide school education. The maker of Literature is to review makeup done outside of school. Detailed information is used to learn how to effectively teach out-of-school learning in science teaching. Theses in YÖK Thesis databases were scanned, and studies were examined according to the document scanning method, one of the qualitative research methods. The aim of this research is to examine the graduate studies on out-of-school science teaching between the years 2010-2022. 33 postgraduate theses were included in the study. Data related to the theses; The keywords in which the theses were scanned, the year they were published, the purpose of writing the theses, the sample/study group the theses worked, the data collection tools used in the theses, the data analysis methods, the out-of-school learning environments applied in the theses and the type of the theses were examined. The dissertations examined as a result of the research were conducted with similar purposes, resulting in similar results. As a result of the scanning, it was seen that the studies were concentrated in 2019, there were more graduate studies, and more studies were carried out with the students at the secondary school level, mainly in the 7th grade. In studies where more than one environment outside the school is preferred and quantitative and qualitative research methods are used in the studies, out-of-school learning environments; It has been observed that it increases student success, develops a positive attitude towards science lesson, facilitates learning, realizes permanent learning and contributes to science teaching.
Keywords
- 1. Altunışık, R.; Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, 7. Baskı, Sakarya Yayıncılık.
- 2. Armağan, B. (2015). “İlkokul 4. Sınıf fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları: Bir eylem araştırması”. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- 3. Ayotte-Beaudet, J. P., Potvin, P. and Lapierre, H. G. (2017). “Teaching and learning science outdoors in schools’ ımmediate surroundings at k-12 levels: A metasynthesis. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education”, 13(8), 5343-5363.
- 4. Balkan Kıyıcı, F., & Atabek Yiğit, E. (2010). “Science education beyond the classroom: A field trip to wind power plant”. International Online Journal of Science Education, 28(12), 1373-1388.
- 5. Bozdoğan, A. E., Okur, A. & Kasap, G. (2015). “Planlı bir alan gezisi için örnek uygulama: Bir fabrikası gezisi”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 1-12.
- 6. Braund, M. & Reiss, M. (2006). “Towards a more authentic science curriculum: The contribution of out-of- school learning”, International Journal of Science Education, 28(12), 1373-1388.
- 7. Chin, C-C. (2004). “Museum experience: A resource for science teacher education. International Journal of Science and Mathematics Education”, 2, 63-90.
- 8. Dori, Y. J. & Tal, R. T. (2000). “Formal and informal collaborative projects: Engaging in industry with environmental awareness”, Science Education, 84, 95-113.
- 9. Devellis, R.F. (2017). Scale development theory and applications. Los Angeles, London, NewDelhi, Singapore: Sage Publication.
- 10. Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara, Anı
- 11. Eschenhagen, D., Katmann, U., and Rodi, D. (2008). “Fachdidaktik Biologie”, Aulis Verlag Deubner, 4th Edition, 462p.
- 12. Eshach, H. (2007). “Bridging In-school and Out-of-school Learning: Formal, Non-Formal, and Informal Education. Journal of Science Education and Technology”, 16(2), 171-190.
- 13. Gerber, B. L.; Marek, E. A. & Cavallo, A. M. (2001). Development of an informal learning opportunities assay. International Journal of Science Education, 23(6), 569- 583.
- 14. Hofstein, A. and Rosenfeld, S. (1996). Bridging the gap between formal and informal science learning. Studies in Science Education, 28, 87-112.
- 15. Kaptan, F. (1999). Fen Bilgisi Öğretimi. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 248 s.
- 16. Karademir, E. (2013). “Öğretmen ve öğretmen adaylarının fen ve teknoloji dersi kapsamında okul dışı öğrenme etkinliklerini gerçekleştirme amaçlarının planlanmış davranış teorisi yoluyla belirlenmesi”. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- 17. Kubat, U. (2018). “Okul dışı öğrenme ortamları hakkında fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl: 2018 Sayı: 48- Sayfa: 111-135 115
- 18. Laçin Şimşek, C. (2011). Okul Dışı Öğrenme Ortamları ve Fen Eğitimi. Pegem Akademi Yayıncılık, 164 s., Laçin Şimşek, C. (Ed.), 1-23.
- 19. MEB, (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, Türkiye, 252 s.
- 20. Melber, L. H. and Abraham, L. M. (1999). Beyond the classroom: linking with informal education. Science Activities, 36, 3-4.
- 21. Piscitelli, B. and Anderson, D. (2001). Young children's perspectives of museum settings and experiences. Museum Management and Curatorship, 19(3), 269-282.
- 22. Salmi, H. S. (1993). Science centre education: Motivation and learning in informal education. Doctoral Thesis. University of Helsinki, Helsinki, Finland, 234 p.
- 23. Şahin, F., & Sağlamer‐Yazgan, B. (2013). “Araştırmaya dayalı sınıf dışı laboratuar etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarısına etkisi”, Sakarya University Journal of Education, 3(3), 107‐122
- 24. Şen, A. İ. (2019). Okul Dışı Öğrenme Ortamları. Pegem Akademi Yayıncılık, 400s., Şen, A. İ. (Ed.), 2-18.
- 25. Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin
- 26. Türkmen, H., 2018. “Ortaokul öğretmenlerinin sınıf dışı ortamlarda öğretime bakış Açıları”, Ege Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 1, 12-26.
- 27. Türkmen, H. (2010). “İnformal (sınıf-dışı) fen bilgisi eğitimine tarihsel bakış ve eğitimimize Entegrasyonu”. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 46-59.
- 28. Ünal, S. (2003). “Lise 1 ve 3 öğrencilerinin kimyasal bağlar konusundaki kavramları anlama seviyelerinin karşılaştırılması”. Yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon
- 1. Solakçı, O. (2022). Ortaokul Öğrencilerinin Planetaryum Hakkındaki Görüşleri: Erbaa Bilimpark Planetaryumu. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Tokat.
- 2. Unlutürk, A. (2022). Ters Yüz Öğrenme İle Yapılandırılmış Okul Dışı Fen Eğitiminin Etkililiğinin Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karaman.
- 3. Sarıgül, H. (2021). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Okul Dışı Öğrenme Ortamlarına Gerçekleştirilen Gezilere Yönelik Deneyimleri. Yüksek Lisan Tezi. Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karaman.
- 4. Altundaş, A. (2021). Bilim Merkezlerini Ziyaret Eden Öğretmenlerin Bilimin Doğası İnanışlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 5. Buldu, D. (2021). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Şeker Fabrikasına Düzenlenen Planlı Gezi Hakkında Görüşlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
- 6. Karakılçık, N. (2020). Okul Dışı Öğrenme Ortamında Öğrencilerin Girişimcilik Becerilerinin Gelişiminin Betimlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- 7. Metin, M. (2020). Fen Bilimleri Dersi Kapsamında Planetaryuma Düzenlenen Bir Gezinin 7. Sınıf Öğrencilerinin akademik Başarı, İlgi Ve Motivasyonlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
- 8. Şahin, B. (2020). FeteMM Yaklaşımına Dayalı Okul Dışı Etkinliklerin Öğretmen Adaylarının Bitkiler Konusu İle İlgili Akademik Başarı Ve Okul Dışı Öğretime Yönelik görüşleri Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
- 9. Üner, S. (2019). Fen Grubu öğretmenlerinin Okul dışı Öğrenme Ortamlarına Yönelik Kaygı Düzeyi Değerlendirme Ölçeği Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 10. Öztürk, N. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Katıldıkları FeteMM İçerikli Okul Dışı Etkinlikler Ve Bu Etkinlikler Sırasında Yaptıkları Grup Çalışmaları İle İlgili Düşünceleri. Yüksek Lisan Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
- 11. Kayabaş, B. (2019). Probleme Dayalı Okul Dışı Stem Etkinliklerinin Öğrencilerin Akademik Başarılarına Ve Karar Verme Becerilerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla
- 12. Yıldırım, D. (2019). Fen Bilimleri Eğitiminde Farklı Öğrenme Ortamları İçin Bilimsel Süreç Becerilerine Dayalı Etkinliklerin Tasarlanması Ve Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
- 13. Kaya, E. (2019). İnformal Öğrenme Ortamının Ortaokul Öğrencilerin Fen Bilimleri Dersinde Akademik Başarılarına Etkisi Ve Öğrencilerin Öğrenme Ortamı Hakkındaki Görüşleri: Sasalı Doğal Yaşam Parkı Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- 14. Özdemir, B. (2019). 7. Sınıf Güneş Sistemi Ve Ötesi Ünitesinin Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamlarının Kullanılmasının Akademik Başarı, Motivasyon Ve Kalıcılığa Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
- 15. Aydın, M. (2019). “Evsel Atıklar Ve Geri Dönüşüm” Konusunun Okul Dışı Öğrenme Ortamları İle Desteklenmesinin 7. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Tutumuna Etkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
- 16. Doldur, M. (2019). Bilim Merkezinde Gerçekleştirilen Fen Bilimleri Dersinin Öğrencilerin Okul Dışı Öğrenme Ortamlarına Yönelik Algılarına Ve Derse Yönelik Tutumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
- 17. Özdemir, A. (2019). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Bilim Ve Teknoloji Müzesi Gezisi Öncesi Ve Sonrasında Okul Dışı Öğrenme Ortamları İle İlgili Görüşleri. Yüksek Lisan Tezi. ODTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- 18. Soysal, E. (2019). Okul Dışı Öğrenme Ortamlarının Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersine Yönelik İlgi, Tutum Ve Motivasyonlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri
- 19. Akay, F. (2019). Kelebeğin Yaşam Döngüsünün Mobil Araçlarla İnformal Ortamda Öğrenilmesi: Kelebekler Vadisi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- 20. Katırcıoğlu, G. (2019). Okul Dışı Öğrenme Ortamlarının 7. Sınıf Öğrencilerinin Geri Dönüşüm Konusundaki Doğa Algısı Ve Bilinç Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale
- 21. Ayvar, İ. (2019). Etkili Harmanlanmış Öğrenme Ortamlarının Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimsel Araştırma- Sorgulama Temalarını Anlamaları Üzerine Etkisi. Yükske Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Uşak.
- 22. Ok, Z. (2018). Bilim Merkezinde Gerçekleştirilen Atölye Çalışmalarının İlkokul Ve Ortaokul Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- 23. Çebi, H. (2018). Farklı Okul Dışı Öğrenme Ortamlarının, Öğrencilerin Fen Bilimleri Dersine Karşı İlgi Ve Tutumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- 24. Durel, E. (2018). Okul Dışı Fen Etkinliklerinin Fen Bilimleri Öğretmen Ve Öğretmen Adayları İle Öğrenciler Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
- 25. Bülbül, M. (2018). Fen Eğitiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamlarının Öğrencilerin Akademik Başarılarına Etkisi: Hidroelektrik Santrali Gezisi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Giresun Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Giresun.
- 27. Dağ, B. (2016). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin İnformal Öğrenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Billimleri Enstitüsü, Ankara.
- 28. Sarışan, A. (2015). Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Okul Dışı Çevre Eğitimine Yönelik Özyeterlik Algıları, Çevre Bilgilieri Ve Çevresel Tutumlarının İncelenmesi: Mersin İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
- 29. Erentay, N. (2013). Okul Dışı Doğa Uygulamalarının 5. Sınıf Öğrencilerinin Fene İlişkin Bilgi, Bilimsel Süreç Becerileri Ve Çevreye Yönelik Tutumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
- 30. Yavuz, M. (2012). Fen Eğitiminde Hayvanat Bahçelerinin Kullanımının Akademik Başarı Ve Kaygıya Etkisi Ve Öğretmen- Öğrenci Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya
- 31. Erenoğlu, C. (2010). Doğada Fen Öğretiminin 5. Sınıf Öğrencilerinin Bilimin Doğası Anlayışlarına Etkisi. Yüksek Lisan Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- 32. Küçük, A. (2020). Fen Bilimleri 5. Sınıf İnsan Ve Çevre Ünitesinin Okul Dışı Öğrenme Ortamlarında Öğretimi. Doktora Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Rize.
- 33. Karademir, E. (2013). Öğretmen Ve Öğretmen Adaylarının Fen Ve Teknoloji Dersi Kapsamında Okul Dışı Öğrenme Etkinliklerini Gerçekleştirme Amaçlarının Planlanmış Davranış Teorisi Yoluyla Belirlenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
